Filosofisch 11-tal; Hoe heilig is privacy in crisistijden?

Hoeveel privacy mag de bestrijding van het coronavirus ons kosten, vraagt het filosofisch elftal zich af. ‘Door de retoriek van het vraagstuk – privacy of gezondheid? – trekt privacy altijd aan het kortste eind.’ Hoeveel privacy mag de bestrijding in de coronacrisis kosten? Twee filosofen uit het elftal maken zich zorgen.

…“In tijden van crisis is een pro-privacyverhaal altijd moeilijk te verkopen”, zegt Fleur Jongepier, onderzoeker aan de Radboud Universiteit en gespecialiseerd in digitale ethiek. “De bescherming van onze gezondheid is nu urgent en andere zaken moeten daarvoor wijken. Maar dat betekent niet dat die andere zaken, zoals privacy, ook minder belangrijk zijn. Het lijkt misschien onschuldig om voor het grotere goed onze data even wat minder te beschermen, maar het gevaar is dat we nu bepaalde privacy-inbreuken acceptabel gaan vinden, puur vanwege de uitzonderlijke ­situatie, en dat we die ook voor lief nemen na de crisis. Als de rivier eenmaal is verbreed, is het moeilijk om die weer in te dammen.”…

…“Het doet me denken aan het boek ‘De weg naar slavernij’ (1944) van econoom en filosoof Friedrich Hayek. Hayek laat daarin zien dat op het moment van een enorme urgentie, zoals oorlog, het volk bereid is hun leiders verregaande bevoegdheden toe te kennen. Die krijgen de vrije hand en er is geen tijd voor discussie, want bij het vechten tegen de grote vijand is haast geboden. 

“Nu is de grote vijand Covid-19 en vertalen journalisten voor ons wat de virusmaatregelen concreet betekenen. Ik ben heus niet bang dat Nederland verandert in een dictatuur, maar Hayek toont dat wat je gehaast optuigt in een crisissituatie vervolgens doorrolt naar de fase erna. De vraag is dan inderdaad: hoe krijg je die controle die je uit handen gaf weer terug? Daar moeten we niet achteraf over nadenken, maar nu.”…

Jongepier: “Een tijdslot op de nieuwe maatregelen is daarom cruciaal. Na de pandemie moeten deze regels weer vervallen, maar daar hoor ik heel weinig over. Ook moeten we ons bij elke maatregel afvragen: heiligt het doel de middelen? Of is minder zwaar geschut even effectief? Lastig is dat je door het stellen van dit soort vragen nu al snel in een nare hoek wordt gedreven. De retoriek van deze vraagstukken – privacy of gezondheid? – zorgt ervoor dat privacy altijd aan het kortste eind trekt. “Vergeet echter niet dat privacy een mensenrecht is, dat cruciaal is voor het bestaan van een liberale samenleving en nauw samenhangt met autonomie en welzijn.”…

…Teule: “Het argument ‘ik heb niets te verbergen, dus voor mij maakt het niet uit’ is de afgelopen jaren gelukkig regelmatig onderuitgehaald. Ook als je je keurig gedraagt, kunnen je data worden misbruikt. Denk aan een toekomstige werkgever die je beoordeelt op je ziektegeschiedenis of een zorgverzekering die in de gaten houdt of je genoeg sport. Als meer van onze data openbaar worden voor de coronabestrijding, is het ook van belang dat deze data na de pandemie weer vernietigd worden, zodat ze niet voor andere zaken kunnen worden gebruikt. Dat moet duidelijk worden vastgelegd.”

Jongepier: “Het verzamelen van ­data wordt vaak gerechtvaardigd met het argument: het gaat om anonieme data. Maar zogenaamde anonieme data die bij elkaar worden geharkt, zijn vaak alsnog te herleiden tot een persoon. Dus als gezegd wordt dat enkel anonieme data worden gebruikt, is daarmee nog niet gezegd dat privacy is gewaarborgd.”

Alles bij de bron; Trouw