Is de privacy in het geding bij een digitaal vaccinatiebewijs?

Krijgt wie gevaccineerd is straks makkelijker toegang tot bijvoorbeeld de horeca? Er gaan stemmen op om dat te regelen. Welke haken en ogen zitten eraan?

Bij de entree van het festivalterrein staat een scanner: op je telefoon pak je je digitale vaccinatiebewijs erbij, dat gekoppeld is aan DigiD. Het apparaat piept, het poortje gaat open en je loopt zo de festivalweide op, dat volstroomt met andere ingeënte mensen. Het kan weer, een veilig feest. 

Het is een dystopisch beeld, herkenbaar voor kijkers van de film Contagion, waarin de wereld is overvallen door een nieuw gevaarlijk virus. Maar als het aan een meerderheid van de Nederlanders ligt, zou zoiets binnenkort werkelijkheid zijn. Dat bleek uit een representatieve steekproef van de TU Delft met 1.640 deelnemers. Driekwart koos voor de optie waarin gevaccineerden meer vrijheden krijgen dan degenen die een vaccinatie weigeren. Minister De Jonge heeft al gezegd dat hij niet voor het afdwingen of belonen van vaccinatie is. Maar zou het juridisch zijn toegestaan voor ondernemers om naar het bewijs te vragen?

‘Gezondheid geldt als een bijzonder persoonsgegeven’, zegt Menno Weij, als jurist gespecialiseerd in privacy en ict. ‘En dat kun je alleen verwerken onder bijzondere voorwaarden.’ Dat zou eventueel kunnen door toestemming te vragen, zegt privacy- en ict-advocaat Thomas van Essen. 

Weij: ‘Maar als je mensen alleen vraagt zo’n bewijs te tonen, is het de vraag of je die gegevens registreert en verwerkt. Een probleem is wel: wat is het gevolg als je weigert je bewijs te tonen? Als dat betekent dat je niet binnenkomt, zegt de autoriteit: maar dan is het geen vrije keuze.’ En bij het vragen om persoonsgegevens moet dat  geven van toestemming expliciet, geïnformeerd en in vrijheid gebeuren volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

Een andere optie is dat er een specifieke wettelijke basis komt voor het al dan niet moeten tonen van een vaccinatiebewijs. Weij: ‘In dat geval zou de overheid alsnog de wet moeten afstemmen met de Autoriteit Persoonsgegevens. De waakhond is tot nu in de coronacrisis erg terughoudend en streng geweest.’ 

Het staat ondernemers vrij om een deurbeleid te voeren, binnen de bandbreedte van de wet. Stel dat een klant een procedure zou willen beginnen omdat hij geweigerd is, zegt Van Essen, dan zou die zich op twee grondrechten kunnen beroepen. ‘Het recht op persoonlijke levenssfeer, en godsdienstvrijheid.’

De bewijslast ligt dan bij de uitbater. Van Essen: ‘Hij moet aantonen dat zijn beleid noodzakelijk is om de gezondheid van zijn klanten te waarborgen, dat hij dat doel niet met andere maatregelen zou kunnen bereiken en dat het doel de inbreuk op het grondrecht rechtvaardigt.’

Alles bij de bron; Volkskrant