De groeiende greep van big tech op het digitale onderwijs

Door de lockdown kwamen 1,6 miljard leerlingen wereldwijd thuis te zitten… 

…En natuurlijk was de crisis in het wereldwijde onderwijs nog veel groter geweest als de grote techbedrijven er niet waren geweest. Het gebruik van Microsoft-software als Teams en Zoom, Google Classroom, maar ook de leerprogramma’s voor basis- en middelbaar van het Indiase miljardenbedrijf Byju’s of het Chinese Yuanfudao hebben een hoge vlucht genomen. Byju’s bereik steeg ineens met 200 procent, maar van de 57 miljoen deelnemers betalen er maar 3,5 miljoen. Bij Microsoft steeg het gebruik van de platforms van 500 miljoen in februari naar een 900 miljoen nu, bijna een verdubbeling.

De ‘edutechs’ hebben de afgelopen maanden hun producten gratis ter beschikking gesteld aan de wereld, al was dat niet zonder eigenbelang. De data van al deze leerlingen zijn precies wat ze nodig hebben om hun producten te perfectioneren. Google en Microsoft leveren platforms om online samen te komen, filmpjes te plaatsen en agenda’s en opdrachten achter te laten. Maar je hebt ook ‘intelligente’ apps en programma’s, die volgen hoe snel je vragen beantwoordt, of je ze snapt of dat je nog meer instructie nodig hebt, en welke uitleg dan precies vereist is. Hoe meer van zulke data je opslaat, hoe eerder een bedrijf van een bepaald type leerling vooraf kan vaststellen of hij voor een cursus gaat slagen of hoe lang hij erover zal doen, maar ook op welk moment van de dag je de lesstof aan dit type persoon het beste kunt aanbieden en welke prikkels iemand in zijn omgeving nodig heeft om zich goed te kunnen concentreren. 

De grote vraag is of al die nieuwe gebruikers straks ook blijven ‘kleven’ als de prijzen weer normaal worden. “Wij kunnen ons voorstellen dat deze edutechs hun tarieven uiteindelijk gaan verlagen”, zegt Patel. “We denken dat de scholen veel platforms en apps wel zullen willen blijven gebruiken, maar het is de vraag of ook individuele consumenten er anders mee door zullen gaan. Daarbij moeten ze ook geloofwaardiger worden op het gebied van cybersecurity en privacy.”

Maar de afhankelijkheid brengt ook risico’s met zich mee”, zegt Remco Pijpers, strategisch adviseur van Kennisnet; “Er worden steeds meer data van leerlingen en studenten verzameld. Zicht op de algoritmen die schuilgaan achter commerciële onderwijstechnologie hebben scholen niet of nauwelijks.”

De zorgen hierover zijn de afgelopen maanden ook toegenomen. Pijpers: “Nu scholen steeds meer met digitale middelen werken, verandert de mix van aanbieders op de onderwijsmarkt. Maakten eerst vooral Nederlandse uitgevers de dienst uit, nu hebben grote Amerikaanse bedrijven als Microsoft en Google een belangrijk aandeel gekregen. In het algemeen komen er steeds minder spelers, en de bedrijven die overblijven, nemen in omvang toe”. 

Edutechs mogen de data van leerlingen binnen hun systemen wel gebruiken voor ontwikkeling, maar ze mogen die niet koppelen aan de namen van de leerlingen die er gebruik van maken. Alles gaat dus geanonimiseerd en in principe gebruiken Google en Microsoft hun onderwijsplatforms ook niet om er advertenties aan te verbinden. Indirect gebeurt dat overigens toch als leraren YouTube-filmpjes gebruiken, die eigendom zijn van Google….

…Bied als school alleen maar eens weerstand tegen het aanbod van grote edutechs. “De nadelen blijken vaak pas later”, zegt Pijpers. “Des te belangrijker dat scholen collectief optrekken en tegenkracht bieden.” Ze bundelen hun krachten via Sivon, een coöperatie die namens scholen onderhandelt met digitale aanbieders van onderwijsmateriaal. “Kernwoord hierbij is publieke regie. Het onderwijs moet – vertrekkend vanuit waarden en onderwijsdoelen – helder maken wat het verwacht van aanbieders van onderwijstechnologie. Als technologie niet past bij waarden, dan moet je samen stevig genoeg staan om hier verandering in aan te brengen.”…

Het meest optimistisch zijn misschien wel de investeerders. Volgens de onderwijsinnovatiesite HolonIQ werd er in het eerste half jaar van 2020 door durfkapitalisten al 4,5 miljard dollar geïnvesteerd in vooral Chinese, maar ook Amerikaanse onderwijstechnologie. Een recordinvestering door durfkapitalisten in 2020 wordt door HolonIQ niet uitgesloten.

Alles bij de bron; Trouw